The making of Tanah Merdeka - Dialoog door samenwerking
Framer Framed presenteert met trots Tanah Merdeka; een tentoonstelling van het Indonesische collectief Taring Padi in samenwerking met de Joodse organisatie Casa do Povo en Movimento dos Trabalhadores Rurais Sem Terra (MST), de Braziliaanse landloze arbeidersbeweging.
Gebaseerd op de Indonesische uitdrukking ’tanah merdeka’ (bevrijd land), toont de tentoonstelling grote spandoeken, houtsneden en kartonnen poppen met een focus op land als het centrale thema van antikoloniale strijd. De werken bestrijken een periode van meer dan twee decennia sinds de oprichting van het collectief in 1998 en zijn tot stand gekomen door het vertellen van verhalen en samenwerking met gemeenschappen en activistische groepen van over de hele wereld. Grondstofwinning, staatsgeweld en de uitbuiting van het milieu door bedrijven; het werk van Taring Padi is een afspiegeling van hun visie op kunst als een politiek instrument voor sociale actie. Hun toewijding en vastberadenheid om relaties nieuw vorm te geven door artistiek werk en hiermee onderdeel te zijn van voortdurende strijd, inspireert ons om hun antikoloniale, collectieve werkwijze te delen en hiervan te leren.
Taring Padi kent zijn oorsprong binnen een context van onderdrukking en verzet wat hun collectieve werk gedurende een periode van 25 jaar kenmerkt. De samenstelling van de groep is veranderlijk van aard gebleven, met door de jaren heen toetredende en vertrekkende leden. Ze hebben rechtstreeks contact gehad met individuen en gemeenschappen over de hele wereld en hebben een democratische methodologie toegepast in plaats van centrale aansturing over hun werk te eisen. Het collectief pleit voor vrijheid en democratie, terwijl het zich verzet tegen de krachten die hen belemmeren. Hun visie omvat het streven naar bevrijd land, het concept van Tanah Merdeka. Via deze tentoonstelling streeft Framer Framed ernaar een dialoog op gang te brengen over de artistieke praktijk en volharding van Taring Padi in de afgelopen decennia, gerealiseerd in samenwerking met tal van lokale gemeenschappen en gemarginaliseerde groepen.
De afgelopen jaren heeft Framer Framed zich ingezet voor het vormgeven van discursieve evenementen en tentoonstellingen over het Nederlandse kolonialisme en zijn nalatenschap, en hoe systemen van onderdrukking, de levensomstandigheden van gemeenschappen vandaag de dag blijven beïnvloeden. Framer Framed wil de weg vrijmaken zodat gemarginaliseerde geschiedenissen verteld en gezien kunnen worden vanuit andere perspectieven. Zo organiseerden we met kunstenaar Kevin van Braak de tentoonstelling Pressing Matters (2018) waarin 24 kunstenaars uit Indonesië – waaronder enkele leden van Taring Padi – werden uitgenodigd om prangende sociaal-politieke kwesties in Indonesië aan de orde te stellen. On the Nature of Botanical Gardens (2020), samengesteld door Sadiah Boonstra, onderzocht de koloniale operationele structuren in de classificatie van de natuur en haar representaties van botanische tuinen door middel van het werk van negen hedendaagse Indonesische kunstenaars. In het voorjaar van 2022 faciliteerde Framer Framed Taring Padi’s Wayang Kardus Workshop waaraan lokale kunstenaars en participanten deelnamen en samen kartonnen poppen maakten die later werden gepresenteerd op documenta fifteen in Kassel, Duitsland. Deze inspanningen komen voort uit een verlangen om niet alleen een pluraliteit van stemmen in een geglobaliseerde samenleving te presenteren maar deze ook leefbaar te maken – door middel van artistieke praktijk en collectief werk.
Installatiefoto van de tentoonstelling ‘Pressing Matters‘ (2018), samengesteld door Kevin van Braak . Foto: (c) Maarten van Haaff / Framer Framed
DIT – Wayang Kardus Workshop at Framer Framed | Photo: Ju-An Hsieh
Als reactie op de discussies die ontstonden in Kassel tijdens documenta fifteen rond de afbeelding van antisemitische figuren in een van Taring Padi’s vroege werken People’s Justice (2002), werd het kunstwerk verwijderd uit de openbare ruimte. Taring Padi verontschuldigde zich openlijk voor de figuren die tot de controverse hadden geleid en verklaarde:
‘We betreuren ten zeerste de mate waarin de beeldtaal van ons werk People’s Justice zoveel mensen heeft beledigd.’¹
De ervaring was verontrustend voor het collectief gezien hun persoonlijke geschiedenis en met name omdat ze in hun artistieke praktijk ageren tegen alle vormen van dictatuur, racisme en fascisme. De complexiteit van de situatie motiveerde ons om de dialoog voort te zetten over hoe dit incident heeft plaatsgevonden en om de initiële gedachte achter het kunstwerk beter te begrijpen. Als de leden van het collectief een intentie uiten die in strijd is met wat wordt waargenomen, is het essentieel om ruimte vrij te maken voor discussie. Dergelijke gesprekken hebben het afgelopen jaar al in tal van vormen plaatsgevonden, zowel persoonlijk als online.
Onder de vele betekenisvolle aspecten en ideeën die voortkwamen uit deze gesprekken was een gezamenlijk project van Taring Padi, Casa de Povo, Landless Workers’ Movement of Brazil (MST) en Framer Framed. Deze alliantie begon met gezamenlijke leersessies en werkbezoeken en resulteerde in de creatie van een nieuwe banner. Het werk getiteld Retomar Nossa Terra / Rebut Tanah Kita (2023) – vertaald ‘het land terugwinnen’ – is een veel gebruikte uitdrukking die in zowel Brazilië als Indonesië door sociale bewegingen vaak wordt gebruikt. Bij het creatieve proces waren meer dan tien personen betrokken, waaronder leden van Taring Padi, MST en hun kameraden. Door zijn rijke beeldtaal geeft het spandoek het idee weer dat land dient als een gedeelde basis voor het begrijpen van de oorzaken en gevolgen van kolonialisme en kapitalistische uitbuiting. Bovendien dient het als platform voor verzet tegen verschillende vormen van onrecht.
Retomar Nossa Terra / Rebut Tanah Kita (2023) by Taring Padi, Casa do Povo, MST and Framer Framed. Photo: Maarten Nauw / Framer Framed
Ons eerste gesprek met Casa do Povo en Taring Padi vond plaats tegen het einde van documenta fifteen. In die tijd organiseerde Framer Framed het symposium (un)Common Grounds: Reflecting on documenta fifteen (2022) waarin deelnemende kunstenaars, collectieven en individuen met verschillende politieke achtergronden en disciplines bijeenkwamen om contextueel inzicht te geven in de 100 dagen in Kassel. Dit symposium benadrukte het belang van het mogelijk maken van open, rechtvaardige en respectvolle gesprekken, evenals het belang van het initiëren van een genezingsproces door co-creatie en samenwerking. Het leerde ons waardevolle lessen over de kracht van een open dialoog en collectieve genezing, en het belang van het behouden van een vrije ruimte voor ontmoeting, experiment en uitwisseling.
Wayang Cardus on show at Casa do Povo, Sao Paulo, Brasil. Image Courtesy of Casa do Povo
De samenwerking met Taring Padi, MST en Casa do Povo was een nederige leerervaring. In onze voorbereidingen voor deze tentoonstelling hebben we ook contact gezocht met vrienden in binnen- en buitenland. Deze personen hebben hun kennis gedeeld over verschillende historische gebeurtenissen en contexten, waaronder: de Tweede Wereldoorlog, de Shoah, het dekolonisatieproces, de Nederlandse agressie, de wreedheden begaan door het Soeharto-regime in Indonesië in 1965, evenals de voortdurende situatie in Papoea-Nieuw Guinee en de Molukken.
Gezien de gebeurtenissen tijdens documenta fifteen, geloven wij dat het cruciaal is om in gesprek te gaan met mensen, met name uit de Joodse gemeenschap, die zijn getroffen door het spandoek People’s Justice dat in 2022 in Kassel werd getoond. We zijn daarom bijzonder dankbaar voor de deelname van onze collega’s van Casa do Povo, met wie we het afgelopen jaar intensief hebben samengewerkt. We willen onze dankbaarheid en waardering uitspreken aan iedereen die bereid was om met ons mee te gaan op deze voortdurende reis en we kijken ernaar uit om via Tanah Merdeka nieuwe verbindingen aan te gaan en relaties op te bouwen.
Framer Framed
¹ Taring Padi, Verkalring van Taring Padi over ontmanteling People’s Justice (2022).
- Casa do Povo - São Paulo
- Metropolis M - Reflecting on documenta fifteen, by Jack Segbars
- documenta 15
- Taring Padi
Links
Collectieven / Indonesië / Koloniale geschiedenis / Kunst en Activisme /
Exposities
Expositie: Tanah Merdeka
Een tentoonstelling met het Indonesische kunst- en activistencollectief Taring Padi, waarin wordt gereflecteerd op het concept van land als object en locatie van decoloniale strijd.
Agenda
Finissage: Tanah Merdeka
De laatste dag van de tentoonstelling met een rondleiding in Bahasa Indonesia, een performance van Samboleap Tol en een workshop schilderen en linocut printmaking met Taring Padi-leden
Workshop: Linocut Printmaking
Samen een linosnede-poster creëren met Sophia Pekowsky & Ilya Genov om te reflecteren op internationale solidariteit en landelijke strijd
Rondetafelgesprek: Tanah Merdeka
Rondetafelgesprek met onderzoekers en curatoren van verschillende kunstmusea en -instellingen in het perspectief van Taring Padi's tentoonstelling, Tanah Merdeka.
Symposium: (un)Common Grounds - Reflecting on documenta fifteen
Een twee daags symposium georganiseerd door Framer Framed, Akademie van Kunsten & het Van Abbemuseum
Workshop: Wayang Kardus - Strijd en solidariteit
Een tweedaagse kartonnen poppen workshop met eten, gesprekken en jamsessies
Netwerk
