Boekpresentatie: Museutopia door Ilya Rabinovich Boekpresentatie: Museutopia
De sobere, enigmatische foto’s van de Nederlands-Moldavische kunstenaar Ilya Rabinovich tonen plaatsen die eruit zien alsof ze beroofd zijn van hun herinneringen: tijdelijk, vluchtig, afstandelijk. De Russische criticus Viktor Misiano noemde het: ‘de afstandelijke blik van de diasporakunstenaar’. Het trauma van het verlaten van het geboorteland stelt de kunstenaar in staat om de sociale en culturele structuren in het land van herkomst op een afstandelijke, maar doordringende wijze te beschouwen.
In 2008 reisde Rabinovich naar zijn geboorteplaats Chisinau om de museale opstellingen en representaties in de nationale musea te fotograferen. Daarbij kwam hij een vreemd proces op het spoor. Moldavië werd in 1940 ingelijfd door de toenmalige USSR en stond tot 1991 onder Russisch-communistische heerschappij. Deze periode wordt echter in de museale presentaties weggelaten of verdraaid: ieder op eigen wijze ontwikkelden de musea een strategie om het bestaan en de continuïteit van de Moldavische staat te recontextualiseren.
In Rabinovich’ foto’s zijn de tentoongestelde artefacten te zien te midden van wonderlijke schilderingen op de muren van de musea, maquettes en vitrines – als betrof het geen objectieve representatie van de geschiedenis – maar een nieuwe mythologische wereld. Maar hoe kan een nationale identiteit worden gevormd als elk museum een ander historisch verhaal presenteert? Wat betekent het als musea in plaats van bewaarplaats van historische informatie en artefacten, een instantie wordt die actief bijdraagt aan het vormen van een nieuwe, culturele identiteit?
De politieke kaart van Europa is de laatste twee decennia ingrijpend veranderd. Er is sprake van een nieuwe dynamiek van culturele uitwisselingen, maar met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en Joegoslavië zijn de gewijzigde scheidslijnen binnen Europa ook op pijnlijke wijze geaccentueerd. ‘Nieuwe’ nationale staten zoals Litouwen en Moldavië worstelen met hun nationale en culturele bewustzijn.
Met Museutopia, probeert Ilya Rabinovich deze ambivalenties in beeld te brengen. Door de lens te plaatsen op de musea van toen en nu in Moldavië en door archiefmateriaal en huidige tentoonstellingen in fotocollages te vermengen, laat Rabinovich zien hoe een land in crisis zich een nieuwe geschiedenis aanmeet. De musea zijn daarbij de plaats bij uitstek waar conflicten over deze nieuwe, nationale identiteit worden beslecht.
Bogdan Ghiu’s essay sluit Museutopia af met een intrigerende, actuele vraag die terugverwijst naar de titel van het boek: is het voorbeeld van de museumcultuur in Chisinau te schouwen als een exotisch, marginaal verschijnsel of werpt deze casestudy een bijzonder licht op de wijze waarop musea in onze huidige beeld- en mediamaatschappij als ‘identiteitsmachines’ zullen gaan functioneren?
Ilya Rabinovich (1965) werd geboren in Chisinau, Moldavië (voormalig USSR) en emigreerde in 1973 met zijn familie naar Israël. Van 1998 tot 2000 volgde hij de Rijksakademie in Amsterdam, sindsdien woont en werkt hij in Amsterdam.
- Alauda Publications
Links
Museologie /
