Framer Framed

14 jul –
3 sep 2017

Expositie: HOME

Wat betekent het om je huis te moeten ontvluchten en ontheemd te zijn? Welke betekenis heeft het begrip ‘huis’ in de context van oorlogsgeweld, bezetting, diaspora, uitsluiting en ontheemding? Deze vragen staan centraal in de tentoonstelling HOME, samengesteld door curator Meta Knol, met fotowerken van Nederlandse beeldend kunstenaar Marjan Teeuwen – Verwoest Huis Gaza – en videoblogs door de Palestijnse fotograaf Ezz Al Zanoon en journaliste Rawan Mahady.

Verwoest Huis Gaza
Van september tot december 2016 verbleef Marjan Teeuwen in de Gazastrook, onderdeel van de bezette Palestijnse gebieden, om ter plekke de monumentale architectonische installatie Verwoest Huis Gaza te maken. Teeuwens belangstelling gaat uit naar de veerkracht van mensen om hun omgeving te herscheppen, ook in de meest destructieve omstandigheden. In Gaza worden de huizen van Palestijnen telkens opnieuw door oorlogsgeweld verwoest, waarna ze met vereende krachten weer worden opgebouwd. Marjan Teeuwen realiseerde Verwoest Huis Gaza in een woonhuis in het zuidelijk gelegen Khan Younis/Rafah, dat tijdens de laatste Gaza-oorlog in 2014 werd getroffen door een bominslag. Met behulp van Palestijnse medewerkers heeft zij het huis opnieuw opgebouwd: als kunstwerk. In de tentoonstelling bij Framer Framed wordt de volledige serie fotowerken van Verwoest Huis Gaza getoond, in combinatie met de gelijknamige film.

Marjan Teeuwen werkt als kunstenaar in een visuele, esthetische taal met een grote mate van abstractie. In haar werk staan de begrippen constructie en destructie, orde en chaos, centraal. Het werken met deze tegenstellingen verweeft zij in elke nieuwe installatie met de lokale context. Verwoest Huis Gaza is tot stand gekomen vanuit Teeuwens overtuiging dat de mens de polariteit tussen verwoesten en creëren niet kan overwinnen, een thema dat zij in veel contexten van toepassing acht.

HOME
Het Engelse woord ‘home’ verwijst zowel naar het functionele woonhuis als architectonische entiteit, als naar de plaats waar families met al hun waarden, patronen en eigenaardigheden samen komen, als naar een plek die culturele wortels en geschiedenissen symboliseert. Dat kan een woonhuis zijn maar ook een dorp, een stad of een land: HOMELAND. Het zijn deze diepere betekenislagen van het woord HOME die in en met deze tentoonstelling worden onderzocht, en die door zowel de Israëli’s als de Palestijnen aangewend worden wanneer zij aanspraak maken op hun eigen grondgebied. Het Israëlisch-Palestijns conflict heeft een verwoestende uitwerking op de Palestijnse bevolking in de Gazastrook. Door de dagelijks gevoelde noodzaak om te overleven in een uitzichtloze situatie is voor traumaverwerking vaak geen tijd, aandacht of ruimte. Lokale bezoekers ervoeren Verwoest Huis Gaza als een mentale ruimte, een herinneringsplaats waarin ze tijdelijk tot rust konden komen. Ze verbonden het visuele schouwspel dat zij ondergingen met de diepe persoonlijke ervaringen die het leven in een oorlogssituatie voor elk van hen met zich meebrengt. Ook het samen met Palestijnse technici opnieuw opbouwen van het verwoeste familiehuis tot een architectonisch-artistieke installatie riep veel emoties op.

Curator Meta Knol plaatst het werk van Teeuwen zoveel mogelijk in de lokale context van Gaza. Een belangrijke rol in de tentoonstelling is weggelegd voor fotograaf en producent Ezz Al Zanoon en journaliste Rawan Mahady, die samen video blogs maakten over het thema HOME in relatie tot de situatie in Gaza en Verwoest Huis Gaza. Tevens coördineert Mahady Skypeverbindingen tussen Gaza en Amsterdam: gedurende de tentoonstelling wordt elke zondagmiddag vanuit onder andere startup hub Gaza Sky Geeks een mogelijkheid gecreëerd om vanuit de expositieruimte van Framer Framed in gesprek te gaan met lokale genodigden. Onderwerpen die in de blogs en de skypesessies aan bod komen zijn: hoe werd het project lokaal ontvangen? Wat is de lokale inbedding en impact? Welke rol kan kunst in deze context vervullen? En in hoeverre is het mogelijk om vanuit een buitenstaandersperspectief kunst te maken over- en in een oorlogssituatie?

Autonomie in de kunst
Het project van Teeuwen roept vragen op over de betekenis van artistieke autonomie ten opzichte van politiek en humanitair engagement. Teeuwen is ervan overtuigd dat kunst een ander perspectief kan bieden – zonder oordeel, zonder oplossing: “Kunst biedt een vrije ruimte die verbonden is met de realiteit en die tegelijkertijd autonoom is.”

Maar waar ligt de grens tussen ‘autonome’ en ‘sociaal geëngageerde’ kunst? Welke ethische overwegingen en verantwoordelijkheden brengt het opzetten van kunstprojecten in oorlogssituaties met zich mee? Deze en andere vragen zullen door curator Meta Knol en Framer Framed worden geagendeerd in een publieksprogramma met debatten en gesprekken rond de tentoonstelling.

Deelnemende kunstenaars: Marjan Teeuwen, Ezz Al Zanoon and Rawan Mahady
Curator: Meta Knol
Periode: 14 juli – 3 september 2017

Marjan Teeuwen
Marjan Teeuwen maakt grootschalige architectonische installaties in gebouwen die daarna gesloopt worden. Een gebouw als sculptuur. Uit deze monumentale sculpturen ontstaan autonome fotowerken. Tot nu toe realiseerde ze zeven installaties: Verwoest huis (2008), Verwoest huis Krasnoyarsk (2009), Verwoest huis Piet Mondriaanstraat (2010/2011), Verwoest huis bloemhof (2012), Verwoest huis Op Noord (2014), Verwoest huis Leiden (2015) en Verwoest huis Gaza (2016-2017).

Ezz Al Zanoon
Ezz Al Zanoon (geb. 1992, Gaza) is een onafhankelijk fotojournalist en filmmaker wiens werk onder andere regelmatig te zien is bij de Middle East Eye, The Electronic Intifada, en Al Jazeera English. In zijn werk richt Al Zanoon zich op mensenrechten en sociale (on)rechtvaardigheid.

Rawan Mahady
Rawan Mahady (1993, Gaza) werkt als PR Outreach Coordinator bij het Social Development Forum (SDF) in Gaza, en als nieuwsverslaggever voor Saudi 2 TV. Eerder werkte zij onder andere als pleitbezorger van vrouwenrechten, als facilitator bij Outreach workshops over gendergerelateerd geweld, en als tolk & vertaler voor NGO’s als OxFAM, UNDP en Quakers. In juli 2017 start ze aan Master in vrouwen- en genderstudies aan de University of Northern Iowa.

Meta Knol
Meta Knol (1969) is kunsthistorica, directeur van Museum De Lakenhal en mede-oprichter van Framer Framed. Zij maakt deze tentoonstelling op persoonlijke titel

Verwoest Huis Gaza
Verwoest Huis Gaza werd uitgevoerd onder regie en naar een idee van Marjan Teeuwen. Met dank aan de Palestijnse Rode Halve Maan (PRCS) in Khan Younis onder leiding van Jehadh Abu Hatab, die het project ondersteunde.

Teeuwen werkte met de ingenieurs Mohammed Al Astal en Rywyda Abu Daa, met de assistenten Mohammed Dagga en Achmed Al Astal, alsmede met staal- en betonwerkers. Fotografische ondersteuning kreeg ze van Ezz Al Zanoon en Abed Zagout. In Nederland werkte zij samen met Koen Tornij (Photoshop). Maomar Abu Tabeekh en Ezz Al Zanoon maakten de filmopnamen voor Verwoest Huis Gaza. De editing van de film is van Rob van de Ven en Marjan Teeuwen.
Verwoest Huis Gaza kwam tot stand met financiële steun van het Mondriaan Fonds.

Bijlages

• Hand out – HOME - English
• Hand out - HOME - Nederlands

Agenda

Netwerk

Rawan Mahady

Journalist

Ezz Al Zanoon

Fotojournalist en filmmaker

Marjan Teeuwen

Kunstenaar

Meta Knol

Kunsthistoricus

Magazine

Omstreden erfgoed / Midden-Oosten / Palestina /

Verslag: Live Conversation HOME #4: The Politics of autonomous art

Omstreden erfgoed / Midden-Oosten / Migratie / Palestina /

Verslag: Live Conversation HOME #3: Constructing home

Midden-Oosten / Palestina /

Your Art Work in Gaza, the Rubble House

Palestina / Midden-Oosten / Omstreden erfgoed /

Verslag: Live Conversation HOME #2: The Nakba, Heritage and Cultural Memory in Palestine

Palestina /

Opening speech HOME, door curator Meta Knol