Verslag: Symposium Omstreden Geschiedenis
Koloniale geschiedenis is nog steeds een gevoelig onderwerp. Dat bleek uit het symposium ‘Omstreden geschiedenis over de (re)presentatie van Nederlands-Indonesische geschiedenis in musea’ dat werd georganiseerd door het project Framer Framed in samenwerking met het Indisch Herinneringscentrum en de Reinwardt Academie op 9 februari 2012 op Bronbeek in Arnhem.
Aanleiding voor het symposium vormde de overzichtstentoonstelling Het verhaal van Indië over de koloniale geschiedenis van Nederland in voormalig Nederlands-Indië. Onder leiding van dagvoorzitter historicus Wim Manuhutu belichtten diverse sprekers aan de hand van drie thema’s verschillende perspectieven en representaties van het Nederlandse koloniale verleden.
Het eerste thema behandelde representaties in museale collecties en tentoonstellingen. In een videopresentatie vertelde Stef Scaliola, onderzoeker aan het Veteraneninstituut, dat er in tegenstelling tot vroeger meer ruimte is voor verschillende perspectieven op de dekolonisatiestrijd. Zij stelde de rol van cultureel erfgoed, en daarmee musea, voor de erkenning van de ervaringen van verschillende groepen aan de orde. Mirjam Shatanawi, conservator Midden-Oosten en Noord-Afrika bij het Tropenmuseum, sprak vervolgens over de specifieke geschiedenis van koloniale collecties en de context van het verzamelen.
Het tweede thema ging over de weerslag van omstreden geschiedenis op het hedendaagse debat en herinneringslandschap. Liesbeth Zegveld, advocaat en hoogleraar Internationaal Humanitair Recht, toonde aan de hand van de casus van Rawagede en het recente rechtsherstel voor de slachtoffers de wijze waarop Nederland met haar eigen omstreden geschiedenis omgaat. Rob van Ginkel, onderzoeker aan de afdeling Sociologie en Antropologie van de Universiteit van Amsterdam, liet de invloed zien die slachtofferorganisaties kunnen hebben de ontwikkeling van herinneringscultuur in Nederland. Hij deed dat aan de hand van de verschilllende Indische monumenten in Nederland die door verschillende belangengroepen zijn geïnitieerd
Postkoloniale museale praktijken vormden het derde thema. De lezingen belichten de verschillende perspectieven in de omgang met het koloniale verleden in musea. Meta Knol, directrice van de Lakenhal Leiden en voormalig conservator hedendaagse kunst van het Centraal Museum, reageerde in haar betoog op de kritiek op de tentoonstelling Beyond the Dutch. Indonesië, Nederland en de beeldende kunsten van 1900 tot nu. Zo was dit volgens historica Susan Legêne geen postkoloniale tentoonstelling omdat een cultuurhistorische inbedding ontbrak terwijl antropologe Lizzy van Leeuwen de tentoonstelling omschreef als een tempo doeloe reflex. In antwoord op deze kritiek benadrukte Knol dat het om een kunsthistorische tentoonstelling ging en de kunstwerken met het oog daarop uit hun cultureel-etnografische context waren gehaald. De nadruk lag vooral op de wederzijdse culturele beïnvloeding tussen Nederland en Indonesië en op de emancipatiebeweging van Indonesische kunstenaars. Volgens Knol heeft Nederland last van een verkrampte houding over het koloniale verleden. Tot besluit sprak Pamela Pattynama, bijzonder hoogleraar Indische cultuur en literatuur, over de tegenstrijdige herinneringen van de diverse belangengroepen aan de koloniale periode.
Wat het symposium vooral duidelijk maakte, is hoe moeilijk het is om tot een consensus te komen over de (re)presentatie van omstreden geschiedenis. Er zijn verschillende herinneringsgroepen en verschillende perspectieven op het koloniale verleden en bovendien veranderen interpretaties voortdurend. De representatie van omstreden geschiedenis is en blijft daarom een dynamisch proces. Een uitgebreid verslag van het symposium is hier te downloaden.
Tekst: Marijke Schuurmans MA, kunsthistoricus en cultureel erfgoeddeskundige, junior projectmedewerker advies en onderzoek, Nationaal Comité 4 en 5 mei
Bron: Historici.nl
- Historici.nl
Links
Koloniale geschiedenis / Collectiebeleid / Gedeeld erfgoed / Museologie /