Framer Framed

Fotografieproject: Thuis in de Molenwijk

“Ik voel me veilig als ik het geluid van vogels hoor.”

De Molenwijk in Amsterdam-Noord is een buurt waar mensen uit de hele wereld samenkomen. Een deel van deze mensen heeft een vluchtelingenachtergrond. Thuis in de Molenwijk gaat over deze nieuwe bewoners van de Molenwijk, en over hoe zij naar de buurt kijken. Een initiatief van de Universiteit Utrecht, waarbij zij samenwerking zochten met Werkplaats Molenwijk.

Thuis in de Molenwijk (2021) – Werkplaats Molenwijk / Framer Framed

Voor nieuwkomers met een vluchtelingenachtergrond is het niet altijd eenvoudig om zich ergens thuis te voelen. De verhuizing naar een eigen woning is een belangrijke mijlpaal. Maar deze woning bevindt zich vaak in een buurt die nog onbekend is. Bovendien zijn de sociale netwerken ter plekke vaak nog niet opgebouwd en vormen taalbarrières een obstakel waardoor het lastiger is om contact te leggen met buren of buurtbewoners. Omdat er relatief weinig bekend is over het opbouwen van een nieuw bestaan en wat de eerste indrukken zijn van de straat, de buurt, het winkelcentrum en het park als je net ergens woont, worden in dit onderzoeksproject de eigen ervaringen en inzichten van nieuwkomers rondom de openbare ruimte centraal gezet.

Onderzoekers Ilse van Liempt en Mieke Kox van de Universiteit Utrecht zeggen hierover: “Publieke ruimten zijn essentieel voor het creëren van ontmoetingen. Elkaar tegenkomen en elkaar zien is echter niet hetzelfde als interactie. De meeste publieke ruimtes functioneren niet per se als een plek waar mensen nieuwe relaties met elkaar aangaan. ‘Betekenisvolle ontmoetingen’ in de openbare ruimte vinden volgens de Britse stadsgeograaf Ash Amin vaak plaats in zeer specifieke ruimten die hij ‘micro-publics’ noemt. Te denken valt aan een buurthuis of de lokale bibliotheek waar nieuwkomers en bewoners elkaar laagdrempelig kunnen ontmoeten. Vandaar dat wij graag willen weten hoe nieuwkomers met een vluchtelingen-achtergrond publieke ruimten ervaren en waar zij betekenisvolle ontmoetingen aangaan. Culturele plekken zoals de Werkplaats Molenwijk zijn toegankelijke en bekende plekken in de buurt. Van daaruit kunnen we hier meer zicht op krijgen.”

Thuis in de Molenwijk (2021) – Werkplaats Molenwijk / Framer Framed

Photovoice
In de Molenwijk werden voor dit project – samen met Universiteit Utrecht, Framer Framed en Karine Versluis (Picture Bridge Foundation) – creatieve workshops georganiseerd met behulp van de photovoice methode en mapping. Photovoice is een participatieve methode waarin deelnemers hun leven in beeld brengen aan de hand van fotografie en verhalen. Tijdens de workshops werden de foto’s en verhalen met elkaar gedeeld. Zelfgemaakte foto’s, gesprekken/verhalen en tekeningen maken het – zeker gezien mogelijke taalbarrières – makkelijk deze verhalen te delen. Geen enkel verhaal is hetzelfde en iedereen leert zichzelf op een andere manier wegwijs te maken in een nieuwe omgeving.

De groep deelnemers aan de workshops maakt actief gebruik van de openbare ruimte: om te sporten en mensen te ontmoeten. Zij voelen zich veilig in de openbare ruimte van Amsterdam, tenzij er maar weinig mensen op straat waren of het erg donker was. Dit roept soms negatieve herinneringen op aan het land van herkomst. De deelnemers zijn blij dat zij in Nederland vaak meer zichzelf kunnen zijn. Zij ervaren de vrijheid en veiligheid om te doen wat zij willen, om juist wel of juist geen hoofddoek te dragen en om de kans te hebben een professionele carrière op te bouwen.

Applaus
Na het succesvol afronden van het project Thuis in de Molenwijk werd in september 2021 een presentatie van het project geopend in de ruimte van Werkplaats Molenwijk. Een bijzondere verzameling foto’s en verhalen, gemaakt door de deelnemers, werden tentoongesteld in ruimte van de werkplaats. Iedere foto was vergezeld van een toelichting op de foto.

Zondag 10 oktober vond de feestelijke afsluiting van de tentoonstelling in Werkplaats Molenwijk plaats. Cursisten, initiatiefnemers, oude, nieuwe buurbewoners en iedereen die geïnteresseerd was om de presentatie en de feestelijke afsluiting bij te wonen had zich verzameld bij Werkplaats Molenwijk, waar voor alle aanwezigen een tafel gedekt was met ingepakte warme Syrische hapjes en drankjes. Voorbereid door Ghada, een van de cursisten, die een luid applaus ontving nadat zij de werkplaats binnenkwam.

Thuis in de Molenwijk (2021) – Werkplaats Molenwijk / Framer Framed

In de presentatie is een foto van Ghada Alnashar Alrafae te zien, waarbij ze het volgende vertelt: “Tijdens de oorlog in Syrië was het niet veilig en onmogelijk om boodschappen te doen want er werd veel gebombardeerd. Hier in winkelcentrum Boven t Y voel ik mij veilig want ik zie meer mensen boodschappen doen. Als ik de drukte van mensen zie voel ik mij veilig.”

Tijdens de opening vertelt ook Sara Aljeroudi, een van de cursisten, meer over zichzelf: ‘’ Ik ben al ruim vijf jaar in Nederland. In het begin vond ik het heel moeilijk om contact met anderen te maken omdat het een nieuw land was en ik de taal niet sprak. Dat waren hele moeilijke tijden, waar ik veel heb gehad aan m’n familie. Inmiddels gaat het veel beter. Ik volg de opleiding voor tandartsassistent en doe daarnaast ook aan kickboksen en kalligrafie. Ik voel me hier thuis, maar vooral veilig. Dit verhaal heb ik geprobeerd te vertellen met de foto’s die ik heb gemaakt.’’ 

Als onderdeel van de tentoonstelling is er een levensgroot ‘balkon’ nagebootst. Want als er iets duidelijk is geworden tijdens het onderzoek, is het wel het belang van balkons als semi-publieke ruimte, als een soort ‘tussenruimte’. Deze ruimte kan thuisgevoelens oproepen omdat je haar zo kunt inrichten dat het een thuisgevoel oproept. Maar hiervandaan kun je ook de openbare ruimte onder je eigen voorwaarden aanschouwen en geleidelijk aan de codes van de straat beter leren kennen en oude en nieuwe gebruiken (her)overwegen. Daarbij is het balkon een plek van rust en bezinning dat connecties met zowel de nieuwe omgeving als met het verleden faciliteert. Dit kan bijdragen aan het gevoel thuis te zijn op de nieuwe plek. Juist omdat de wijk uit alleen flats bestaat en de flats beschikken over kenmerkende ruime balkons zijn deze specifiek in de Molenwijk van grote betekenis.

Framer Framed nam in 2018 het initiatief tot Werkplaats Molenwijk. De werkplaats is onderdeel van een zoektocht naar het creëren van een werkelijk publieke instelling, een culturele organisatie die middenin de samenleving staat. Beeldende kunst en sociale burgerinitiatieven kunnen heel goed samen. Die samenwerking begint lokaal, met actieve mensen uit de buurt, met als uitgangspunt samenwerkingen aangaan met verschillende gemeenschappen, groot en klein, uit de buurt.

Tekst: Josien Pieterse

Werkplaats Molenwijk wordt mogelijk gemaakt met steun van
Amsterdams Fonds voor de Kunst, De Alliantie en Stadsdeel Noord.

Voor het actuele programma
https://framerframed.nl/werkplaats-molenwijk/

Werkplaats Molenwijk is een initiatief van Framer Framed. Framer Framed wordt mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van Onderwijs, Amsterdams Fonds voor de Kunst en Stadsdeel Oost.

Links

• Werkplaats Molenwijk
• Universiteit Utrecht
• Picture Bridge Foundation
• Facebook pagina van Picture Bridge Foundation
• Persoonlijke website van Karine Versluis

Bijlages

• Folder - Thuis in de Molenwijk

Agenda

Netwerk

Josien Pieterse

Directeur Framer Framed

Karine Zenja Versluis

Fotograaf en jeugdhulpverlener