Stephen Tayo documenteert de straatstijl van Lagos

Photo © Stephen Tayo

Stephen Tayo documenteert de straatstijl van Lagos

door Rolien Zonneveld
April 2021

Stephen Tayo is een mode- en documentairefotograaf uit Lagos, Nigeria. Hij is een van de kunstenaars die meewerken aan de nieuwe groepstentoonstelling A Funeral for Street Culture – een thema dat op meerdere niveaus met zijn werk resoneert. De straten van Lagos zijn al decennia lang een plek van onenigheid: aan de ene kant pronken mensen er met hun mode, aan de andere kant is het de plek waar de Nigeriaanse regering buitensporige macht uitoefent. Hier reflecteert Stephen Tayo op zijn fotojournalistiek.

Een meisje kijkt in de camera. Ze zit op een scooter – haar houding straalt zelfvertrouwen uit – en ze draagt een strak pak gemaakt van levendige stoffen, met als finishing touch een paar zilveren cowboylaarzen. Achter haar, boven op een muur staat er iets geschreven met blokletters: ‘This house is not for sale. Beware of 419.’

We zijn in Lagos, Nigeria – een hete, bruisende stedelijke wildgroei met meer dan 22 miljoen inwoners. De straten van de stad zijn een van de belangrijkste jachtterreinen van mode- en documentairefotograaf Stephen Tayo (1994). Op de vele marktplaatsen, drukke wegen en pleinen in de stad speurt hij naar mensen met een eigenzinnige stijl, die hij vervolgens ter plekke vastlegt. Van eigentijdse streetwear tot traditioneel bedrukte kledingstukken, Tayo heeft een scherp oog om interessante figuren uit de menigte te lokken.

Lagos heeft bewezen een uitstekende achtergrond te zijn voor zijn werk. Het is een stad die bruist van zowel creatieve dynamiek als traditie. Je hoeft maar één blik te werpen op de deelnemers van de Lagos Fashion Week en je weet dat je te maken hebt met een stad waar mensen het combineren van het klassieke met het modieuze tot een kunstvorm hebben verheven.

“Ik hou van mode, maar niet per se van de opgevoerde en geforceerde fotografie die ermee gepaard gaat,” legt Tayo uit in de aanloop naar de tentoonstelling. “Ik leg het liever vast zoals men het in het dagelijks leven tegenkomt.” Zijn Instagram-pagina, die inmiddels al meer dan 40.000 volgers heeft vergaard, voelt dan ook aan als een visueel dagboek. “Ik fotografeer wat ik tegenkom in Lagos en ik ben dankbaar voor de erkenning die ik via het platform krijg. De infrastructuur voor creatieven in Nigeria is beperkt – je moet het allemaal zelf doen. Instagram heeft me in staat gesteld om samen te werken met creatieven buiten Nigeria en een netwerk op te bouwen.”

In tegenstelling tot wat je zou verwachten, heeft de fotograaf geen opleiding fotografie gehad en is hij autodidact. Na zijn studie filosofie aan de universiteit is hij begonnen als assistent en vervolgens zelf gaan stylen en fotograferen. De apparatuur waarmee hij begon bestond uit niets meer dan zijn iPhone. “In het begin had ik geen professionele camera wegens geldgebrek, maar ik wilde me daardoor niet laten beperken”, zegt hij. “Later besefte ik dat de camera niet het belangrijkste element van je praktijk is. Je oog, je toewijding en je ervaring – daar draait het allemaal om. ”

Op straat voelt Tayo zich het meest geïnspireerd. “De manier waarop Nigerianen zich gedragen als ze het huis verlaten, is echt uniek,” legt hij uit. “Al is het maar naar een restaurant gaan, ze doen er moeite voor.” Hoewel de pandemie Nigeria ook niet gespaard heeft, legt Tayo uit dat het geen invloed heeft gehad op de manier waarop mensen zich presenteren, zelfs als er nauwelijks evenementen zijn om bij te wonen. “Je ziet mensen hun gezichtsmaskers op kleur afstemmen op hun outfits alsof het het nieuwste accessoire is.”

Naast het documenteren van deze streetstyle is Stephen ook bekend geworden met het vastleggen van de creatieve gemeenschap van de stad en de ontluikende subculturen; van gothics tot modeontwerpers, en van modellen en muzikanten tot dragqueens. Onopvallend gekleed gaan – inclusief tatoeages en het dragen van expressieve make-up en accessoires – is niet iets wat algemeen geaccepteerd wordt door de maatschappij.

In de jaren ’80 maakte het land een reeks militaire junta’s door waarin culturele en artistieke expressie werden onderdrukt en zwaar werden gecontroleerd. Het regime begon dan ook media die als “uitdagend” werden beschouwd – zoals muziekvideo’s – te censureren. Sindsdien is de regering teruggekeerd naar een democratie, maar het grootste deel van Nigeria blijft politiek, sociaal en religieus conservatief.

De wet inzake het verbod op het huwelijk tussen personen van hetzelfde geslacht, die in januari 2014 werd aangenomen, is een van de vele voorbeelden van dit diepgewortelde conservatisme in Nigeria. Deze controversiële wet stelt niet alleen huwelijken en burgerlijke samenlevingsverbanden van paren van hetzelfde geslacht strafbaar, maar verbiedt ook openbare bijeenkomsten die worden beschouwd als steun aan de homoseksuele gemeenschap van Nigeria, waaronder kunsttentoonstellingen en optredens.

De wet heeft een vluchtige burgerwachtcultuur doen ontstaan, waarin de politie mensen is gaan behandelen op een manier die haar goeddunkt. Volgens getuigenissen van Human Rights Watch foltert de politie mensen, dwingt zij hen tot bekentenissen en verricht zij willekeurige arrestaties. Bovendien zijn er steeds meer incidenten geweest van geweld door bendes, waarbij groepen mensen zich hebben verzameld om geweld te plegen tegen individuen op basis van hun werkelijke of vermeende seksuele geaardheid of genderidentiteit. Door zich te kleden op een manier die mensen als “homoseksueel” beschouwen – bijvoorbeeld met nagellak of extravagante kleding – kan men zeer kwetsbaar worden voor geweld.

Een van de gemeenschappen die door deze daad wordt getroffen heeft Tayo’s aandacht getrokken: de dragqueens van de stad. Hoewel ze de laatste jaren steeds meer aandacht van het grote publiek krijgen, is het door de Wet op de Gelijke Sekse een grote uitdaging geworden om hun kunsten fysiek met het publiek te delen. Verbannen uit de fysieke ruimtes, worden de drag queens gedwongen om hun werk online te brengen – met behulp van sociale media platforms zoals TikTok, Instagram en Snapchat.

Call Me Boogie (2020) © Stephen Tayo

Een van de portretten uit zijn drag queen serie What If (2020) is onderdeel van A Funeral for Street Culture. In Call Me Boogie zien we de jonge drag queen Boogie met een hoed waarvan de franjes aan de rand hangen, waardoor haar gezicht aan het zicht wordt onttrokken. Hoewel het de foto een mystieke uitstraling geeft, is het helaas noodzakelijk om de identiteit van de performer te beschermen. In het huidige klimaat hebben zowel de drag queens als de fotograaf die hen documenteert te maken met intimidatie door de politie.

In oktober 2020 gingen de jongeren van Lagos de straat op om hun grieven kenbaar te maken in wat uitgroeide tot het grootste volksverzet tegen de regering in jaren. De demonstraties begonnen als een protest tegen een beruchte politie-eenheid die bekend stond om hun wijdverspreide mishandeling, maar groeide uit tot een groter protest tegen slecht bestuur. Plotseling bevond Tayo zich er middenin en legde hij de protesten live vast op Instagram met zijn iPhone. Van straatfotograaf was hij nu een soort oorlogsfotograaf geworden, die de ernst van de protesten aan zijn wereldwijde publiek liet zien. Zoals Amnesty International meldde, zijn er in de loop van de protesten in het hele land ten minste 56 mensen omgekomen. “Hoewel het een traumatiserende tijd was, gaf het ons jongeren ook een gevoel van empowerment,” legt hij uit. “Het voelde goed om ons bij deze beweging aan te sluiten en te pleiten voor echte verandering.”

De straten hebben dus meerdere betekenissen voor de fotograaf; ze fungeren als podium of landingsbaan, waar mensen kunnen samenkomen, pronken met hun outfits en feestvieren, terwijl ze tegelijkertijd een zwaar gepolitiseerde ruimte zijn waar sommige van de meest gemarginaliseerde gemeenschappen zich niet vrij kunnen bewegen. Volgens Tayo is dit een van de redenen waarom hij blijft werken aan het documenteren van deze subculturen en gemeenschappen – om ze de stem te geven die ze verdienen.

Fotografie / Queer /