Van wie is de Molenwijk?

‘The City is Ours’ bij Werkplaats Molenwijk, Amsterdam (2019). Fotografie (c) Dalal el Ouarachi

Framer Framed kiest de komende jaren in Werkplaats Molenwijk voor programma’s die zich richten op eigenaarschap van de publieke ruimte. In 2017 liet Framer Framed een onderzoek doen naar de Molenwijk door de afdeling Sociale Geografie van de Universiteit van Amsterdam. Een van de bevindingen van het onderzoek was dat meisjes en vrouwen weinig zichtbaar zijn in de publieke ruimte. Framer Framed richt zich met haar projecten specifiek op de zichtbaarheid en participatie van vrouwen. In 2019 resulteerde dit in het project The City is Ours. Het programma voor de komende tijd wordt in samenwerking gerealiseerd met tal van artistieke en maatschappelijke partners, zoals de Universiteit Utrecht, TAAK en Stichting BMP. Saskia Moerbeek directeur en oprichter van Stichting BMP vertelt over de samenwerking met Framer Framed in Werkplaats Molenwijk:

“In september 2020 werd in de Molenwijk, Amsterdam Noord gestart met het project De Molenwijk door elkaar. Dit project, dat twee jaar duurt, wordt gedragen door een kerngroep van (jonge) vrouwen. Een deel woont al lang in deze wijk, een ander deel is er recent komen wonen. Centraal bij dit programma staat het delen van verhalen en de verbinding met kunst en cultuur.”

Stichting BMP heeft in het verleden met verschillende doelgroepen in verschillende buurten in het land gewerkt. Dit keer in Molenwijk, Amsterdam Noord, met een kerngroep van jonge vrouwen. Saskia Moerbeek legt uit: “Stichting BMP heeft in het verleden een soortgelijk project opgezet in de Utrechtse wijk Overvecht, genaamd WijkAcademie Stromend Overvecht. De kerngroep bestond uit een helft van vrouwen die gevlucht waren uit het land van herkomst en vrouwen die al heel lang in Overvecht woonden. De vrouwen die er al langer woonden, hadden verschillende achtergronden zoals bijvoorbeeld Marokkaans of Turks. De groep functioneerde fantastisch en hebben samen verschillende programma’s ontwikkeld voor de wijk. En dat voorbeeld hebben we naar de Molenwijk willen vertalen. Afgelopen voorjaar bezocht ik de opening van een expositie in Molenwijk, waar ik vooral positief verrast bij de opkomst en samenstelling van de expositie. Na afloop heb ik hen gesproken en hebben het vooral gehad over de mogelijkheden van de Werkplaats en of zo’n project niet zou passen bij Framer Framed in Molenwijk.”

Samenwerking
Uiteindelijk bleek dat gesprek het begin van een samenwerking. “We versterken elkaar omdat Framer Framed in de Molenwijk aan een duurzame community wil werken en wij ervaring hebben met het bouwen van communities. Uit het eerder genoemde onderzoek van sociologe Adeola Enigbokan van de Universiteit van Amsterdam bleek dat de participatie van vrouwen in de openbare ruimte in de Molenwijk minimaal was en dat zij weinig gebruik maken van de publieke faciliteiten, wat voor ons weer een extra reden was om het project in Molenwijk op te zetten. Uit ervaring weet ik dat vrouwen van cruciaal belang zijn voor een community waar je ook de stem van de kwetsbare bewoners wil laten horen.”

Saskia Moerbeek legt uit waarom BMP in Framer Framed als een goede samenwerkingspartner ziet: “Ik ken Framer Framed al jaren. We werkten in 2013 al samen binnen het project Ongekend Bijzonder. Dat was een omvangrijk project dat draaide om de levensverhalen van vluchtelingen die de afgelopen 40 jaar naar Nederland zijn gekomen. Het oral history project Ongekend Bijzonder legde 248 levensverhalen vast als onderdeel van de hedendaagse geschiedenis. Daarnaast was BMP betrokken bij de tentoonstelling Voices Outside the Echo Chamber: Questioning Myths, Facts and Framings of Migration (2016).

Ik zie Framer Framed als een organisatie die graag haar kennis, kunde en ervaring wil gebruiken om een project te realiseren waar mensen, verhalen en kunst centraal staan. Dat geeft wat mij betreft de doorslag om samen te werken met Framer Framed en deze vrouwengroep op te zetten in Molenwijk.”

De deelnemers krijgen een training in oral history technieken waarmee ze levensverhalen van elkaar en andere buurtbewoners kunnen verzamelen en de geschiedenis van de wijk – aan de hand van persoonlijke ervaringen – in kaart worden gebracht. De verzamelde verhalen worden vervolgens aan het publiek gepresenteerd. De groep zal ook met een kunstenaar werken aan een project in de publieke ruimte. Hiervoor zal samengewerkt worden met TAAK, een organisatie met expertise op het gebied van kunst in de publieke ruimte.

Suat Ögüt, The First Turk Immigrant. Foto: Ozkan Golpinar

Vanwege de corona maatregelen is het echter moeilijk om fysieke bijeenkomsten te houden, maar toch zijn er een aantal bijeenkomsten geweest met de kerngroep. ‘Het gaat op dit moment allemaal heel langzaam, ook op het gebied van werven. Het is rustig op straat en mensen buiten aanspreken met een mondkapje op, gaat een stuk minder makkelijk. Vanwege de lockdown zijn we maar een keer bij elkaar gekomen met de groep. Sommigen werden ziek en kregen corona en dat zette alles ‘on hold’. Eenmaal hersteld waren de maatregelen weer aangescherpt, waardoor er weer minder mogelijk was. Stil zitten is en was natuurlijk geen optie, dus hebben we het programma zo aangepast dat het als het ware 1-op-1 interviews werden tussen de deelnemers. Vanaf maart zijn wij weer wekelijks in de wijk aanwezig om gesprekken te voeren met de buurtbewoners.

Het centrale onderwerp in deze interviews is dat mensen zich thuis voelen in Molenwijk. Ze zien het als een dorp. Maar daar bedoelen ze ook mee: er is niks te doen in de omgeving. Op de bibliotheek na, is er vrij weinig te doen voor jongere doelgroepen in de wijk. De ouderen hebben een buurt(werk)kamer, maar dat is het zo’n beetje. Er is een grote behoefte aan ontmoetingsplekken. En de bewoners hebben hier genoeg plannen of ideeën hoe je voorzieningen kan opzetten in de wijk, daar ligt het niet aan.’

In de groep worden thema’s te besproken die de vrouwen zelf aandragen. Maar centraal staan de vragen:
Van wie is de Molenwijk?
Wat is de geschiedenis van de wijk?
Wat zijn de verhalen van de mensen die er wonen?
Welke thema’s zijn belangrijk?
Welke kunstvormen passen in deze wijk?

In samenwerking met Framer Framed worden creatieve programma’s ontwikkeld om belangrijke thema’s aan de orde te stellen en verschillende groepen bewoners te verbinden. De vrouwen worden uitgenodigd als opdrachtgever voor kunst in de openbare ruimte op te treden.