Symposium: What is a Post-colonial Exhibition?

Dit symposium gaat op zoek naar antwoorden op deze uitdaging. Het presenteert een aantal institutionele praktijken en wetenschappelijke inzichten om een specifiek aspect van de institutionele omgang met kunst te belichten: de tentoonstelling, en de strategieën achter de tentoonstelling.

De huidige culturele en politieke situatie in Nederland doet vermoeden dat postkoloniale geschiedenis een gesloten boek is, nog voordat het is geschreven. Pas recentelijk verschijnen in Nederland diepgaander reflecties op het koloniale verleden. Ook kunstinstituten met hun strategieën van classificatie, waardebepaling en ontsluiting hebben tot op heden weinig oog gehad voor het postkoloniale discours. Veel instellingen vermijden een serieuze omgang met wat voorheen als ‘etnografisch’ werd bestempeld. Door bezuinigingen op cultuur en doorwerkingen van een populistisch cultuurbeleid, worden de kunstinstituten ook niet bepaald aangemoedigd om een dialoog aan te gaan met gebieden die voorheen als perifeer werden beschouwd. Tegelijkertijd zullen zij zich meer moeten oriënteren op het paradigma van een mondiaal kunstklimaat, wat hen ook dwingt positie te bepalen ten opzichte van de erfenis van het koloniale tijdperk.

Het programma schetst in aanvang een geschiedenis van tentoonstellingen in het Stedelijk Museum waarin kolonialiteit een rol speelt, uit de periode van Nederlands kolonialisme. Ook recentere voorbeelden van Stedelijk-exposities buiten de Westerse kaders komen aan de orde. De gerenommeerde antropoloog Johannes Fabian zal vervolgens zijn baanbrekende boek Time and the Other (1983) introduceren en uitleg geven over het historische moment waarop het modernistische Westen in een ander tijdsvak terecht kwam dan dat van de ‘Ander’. In een aansluitend interview wordt ingegaan op de betekenis van deze splitsing voor de praktijk van hedendaagse kunsttentoonstellingen.

De Nederlandse kunstenaar Wendelien van Oldenborgh geeft een presentatie van haar werk, waarin het koloniale verleden en de erfenis daarvan in de huidige samenleving naar voren komt.

Het symposium geeft vervolgens ruim baan aan instellingen die de kritische instrumenten van het postkoloniale tijdperk een plek proberen te geven. Hun strategieën gaan uit van recente verschuivingen in geschiedschrijving en geopolitieke inzichten, en reflecteren op de onevenwichtige ontwikkelingen van moderniteit in de wereld om deze onevenwichtigheden via de kunst van andere geluiden te voorzien.

In de afsluitende lezing bevraagt Irit Rogoff, Professor ‘Visual Culture’ aan Goldsmiths in Londen, de mogelijkheid van periodisering van het kolonialisme en bespreekt zij de beweeglijkheid van het concept ‘kolonialisme’. Is het postkoloniale een model dat in verschillende culturen gebruikt kan worden? Is het de taak van een ‘postkoloniaal museum’ om voorbij te gaan aan kwesties zoals compensatie en herstel?

De voornaamste ambitie van het symposium is om het hoofd te bieden aan de belangrijkste kwesties waarmee kunstinstituten worden geconfronteerd nu er een nieuwe cartografie van de kunstwereld is ontstaan. Hoe kunnen musea het bewustzijn van een nieuwe geografische werkelijkheid vertalen naar tentoonstellingsbeleid? Welke geschiedenissen kwamen terecht in tentoonstellingen en welke nieuwe verhalen worden geconstrueerd? En wat is uiteindelijk een ‘postkoloniale tentoonstelling’?

Sprekers en programma

Stedelijk Museum en SMBA, 26 juni 2012

10:00 uur Welkomstwoord
Ann Goldstein, directeur Stedelijk Museum Amsterdam

10:10 uur Het veld in kaart gebracht
Elena Sorokina, kunsthistoricus en freelance curator: introductie in tentoonstellen van het ‘postkoloniale’,
Jelle Bouwhuis, curator van SMBA: korte lezing over mondiale kunstgeschiedenis in het Stedelijk Museum,
Johannes Fabian, antropoloog: introductie van Time and the Other, gevolgd door een publiek interview.

11:30 uur Posities 1
Wendelien van Oldenborgh, kunstenaar, Amsterdam,
Chris Dercon, directeur Tate Modern, Londen,
Kofi Setordji, Nubuke Foundation, Accra.

13:30 uur Lunchpauze

14:30 uur Posities 2
What, How and for Whom (WHW), curatorencollectief,
Abdellah Karroum, L’Appartement 22, Rabat, co-curator van Intense Proximity in Palais de Tokyo, Parijs 2012,
Jesús María Carrillo Castillo, hoofd Culturele Programma’s, Museo Reina Sofia, Madrid.

16:15 uur Theepauze

16:30 uur Conclusie
Irit Rogoff, Professor of Visual Culture, Goldsmiths College, London

17:30 uur Afsluitende opmerkingen en borrel