Hoe collectief We Sell Reality licht schijnt op Europa's falende vluchtelingenbeleid

Collage of the collective, made by We Sell Reality

Hoe collectief We Sell Reality licht schijnt op Europa's falende vluchtelingenbeleid

Het kunstenaarscollectief We Sell Reality maakt producten, installaties en performance-interventies in de openbare ruimte. In hun praktijk richten de kunstenaars zich op het zichtbaar maken van het dagelijks leven van migranten zonder papieren en reflecteren zij op de paradox van gesloten grenzen voor sommigen en open grenzen voor anderen. Door licht te werpen op de realiteit van hun leven, reflecteert het collectief op de situatie van afhankelijkheid en de strijd om te overleven van vluchtelingen in Europa.

Tekst door Carola Vasileiadi
Oktober 2021

Introductie
Sinds 2020 heeft Framer Framed een ruimte opengesteld voor het kunstenaarscollectief We Sell Reality. Het creëren van deze gastvrije ruimte in Amsterdam is van grote waarde voor de leden van het collectief. Velen van hen zijn ongedocumenteerde migranten, en omdat landelijke en lokale instellingsbeleid creëren hen uitsluit van de samenleving, hebben ze vaak het gevoel dat ze niet thuishoren in Nederland. Dit werd vooral duidelijk tijdens de lockdown als gevolg van de COVID-19 pandemie. Dagopvangcentra werden gesloten, waardoor ongedocumenteerden aan hun lot werden overgelaten terwijl ze niet beschermd waren tegen het virus. In deze moeilijke en nogal eenzame tijden biedt Framer Framed een comfortabele omgeving waar de kunstenaars samen kunnen komen. Hun kunstpraktijken fungeren als een creatieve strategie van politiek verzet tegen hun betwiste positie in de samenleving, terwijl ze ook langzamerhand zich meer thuis gaan voelen in de stad.

We Sell Reality, Powerplay – Deals All Over (2021)

Het achtergrondverhaal van We Sell Reality
We Sell Reality is ontstaan als een aftakking van de Amsterdamse politieke beweging ‘We Are Here‘ waarin (ongedocumenteerde) migranten collectief streden voor de rechten van vluchtelingen. Toen deze beweging in 2019 door de gemeente Amsterdam werd stilgelegd, zochten de vluchtelingen naar alternatieve manieren om collectief voor hun rechten te strijden. Een groep van voornamelijk Soedanese ongedocumenteerde migranten gevestigd in Amsterdam en twee van hun supporters begonnen samen kunst te maken. Ze maakten spandoeken en T-shirts om de Nederlandse samenleving bewust te maken van de ondraaglijke leefomstandigheden in Soedan als gevolg van politieke conflicten en oorlog. Na het succes en de collectieve vreugde van het maken van deze kunstwerken, begon de groep te brainstormen over andere ideeën om kunst te maken als een creatieve politieke strategie van verzet. Door de nauwe samenwerking van enthousiaste en gepassioneerde ongedocumenteerde migranten, verenigd door hun verlangen om te vechten tegen hun positie binnen de Nederlandse samenleving, ontstond We Sell Reality.

Sinds 2020 hebben mensen uit verschillende Afrikaanse landen, zoals Gambia, Soedan, Eritrea en Ethiopië zich bij het collectief aangesloten. De kunstenaars wonen in Amsterdam en in asielzoekerscentra door heel Nederland. Velen van hen wachten al lange tijd op erkenning van hun bestaan hier, sommigen wel drie jaar. Door de onzekere situatie waarin de leden verkeren, raken ze wel eens uit beeld, waardoor verschillende leden komen en gaan. We Sell Reality kan daarom worden omschreven als een open-source platform. Momenteel bestaat het collectief uit 15 social designers, waarvan de meesten vluchtelingen in limbo zijn. Ze komen wekelijks bij elkaar om te brainstormen en kunst te maken die ongedocumenteerde migranten representeert binnen een exclusieve samenleving. Tegenwoordig komt We Sell Reality samen bij Framer Framed, waar ze de beschikking hebben over een grote werkruimte en mogelijkheden om met een groeiende groep kunst te maken.

Kinderboek ‘De Deal’ van We Sell Reality, te koop tijdens de tentoonstelling Powerplay – Deals All Over (2021)

Ongedocumenteerd zijn
De afgelopen decennia heeft de westerse samenleving kennis gemaakt met een ‘vluchtelingencrisis’, die bestaat uit de gedwongen migratie van vluchtelingen naar Europa in de hoop op een veilige plek om hun leven voort te zetten. De Europese Unie beperkt de migratiestroom naar Europese landen door de grensbewaking te verscherpen om deze ‘ongewenste buitenlanders’ te weren. De reacties van de natiestaten op gedwongen migranten laten zien hoe weinig visa worden aangeboden, hoe zij worden gearresteerd, naar detentiecentra worden gestuurd en uiteindelijk worden gedeporteerd. Veel asielaanvragen van vluchtelingen die naar Europa migreren, worden afgewezen. Vaak worden de documenten die zij indienen niet als voldoende bewijs beschouwd om hun de vluchtelingenstatus te verlenen. Dit proces is vrij willekeurig. Bepaalde documenten zijn voor de ene persoon voldoende, maar niet voor de andere. Wanneer hun aanvraag wordt afgewezen, worden de vluchtelingen niet gedwongen te vertrekken, maar moeten zij binnen 48 uur na de afwijzing vrijwillig het land verlaten. Velen slagen er echter niet in het land binnen 48 uur te verlaten. Enerzijds kunnen zij niet naar een ander Europees land vanwege de Dublin-eis. Aan de andere kant kunnen zij ook niet naar hun eigen land terugkeren omdat het daar gewoon te gevaarlijk is. Er moet worden erkend dat deze migranten zonder papieren nergens heen kunnen. Ze kunnen hier niet blijven, maar ze kunnen ook nergens anders heen.

In de hele westerse samenleving zijn er veel stigmatiserende aspecten verbonden aan het feit dat iemand geen papieren heeft. In de geopolitiek, de media en het publieke debat worden migranten zonder papieren vaak als ‘illegalen’ afgeschilderd. Wetenschappers en humanitaire organisaties benadrukken dat een persoon niet illegaal kan zijn, en dat dit etiket hun menselijkheid ontkent. Deze stigmatisering is slechts een van de vele voorbeelden van uitsluitingspraktijken tegen migranten zonder papieren die via het dominante discours worden gecommuniceerd. De etiketten worden gebruikt om hun uitsluiting van burgerschapsrechten te rechtvaardigen en zo hun recht op vrij verkeer te bepalen. Tegelijkertijd worden hun dagelijkse levensomstandigheden onderbelicht. Migranten zonder papieren leven in onzekerheid door voortdurend onderweg te zijn en eindeloos te wachten tijdens hun asielprocedure.

Het creeren van kritische contra-kennis
We Sell Reality benadrukt dat migranten zonder papieren vrij vaak in een kwaad daglicht worden gesteld zonder rekening te houden met hun kwetsbaarheid en worstelingen in het dagelijks leven. Het collectief erkent dat het belangrijk is zichzelf in de samenleving te vertegenwoordigen en creëert de mogelijkheid om hun eigen verhaal te delen. Terwijl ze zich bewust worden van hun positie als een gemarginaliseerde en eerder onzichtbare groep in de samenleving, verzetten ze zich hiertegen. Ze spannen zich in om hun gemarginaliseerde positie te benadrukken als een vorm van kritische tegenkennis. In schril contrast met de negatieve voorstelling van ongedocumenteerden via het dominante beeld van het gastland, biedt We Sell Reality krachtige tegeninzichten over ongedocumenteerden vanuit hun eigen perspectief.

Door middel van hun kunstpraktijken maakt het collectief mensen bewust van de situatie van asielzoekers in Nederland en Europa in het algemeen. Ze maken tastbaar wat het betekent om onderworpen te zijn aan het corrupte beleid, en dat is een harde realiteit om te verkopen. Maar het kleurrijke pallet, een enorme gevoel voor humor en veerkracht maakt We Sell Reality buitengewoon aantrekkelijk. Het maakt dat je meteen aan de kant van de groep wilt staan, en dat is precies wat ze beogen. De installaties en optredens van We Sell Reality zijn onverbloemd en monumentaal. Ze zorgen ervoor dat je ze niet kunt missen. Ondanks hun omstreden positie in de maatschappij kan en moet We Sell Reality onvermijdelijk gekenmerkt worden door hun kracht, empowerment, menselijkheid, en bovenal hun extreme talent voor de kunst. Ook al worden ze hier wettelijk niet erkend in hun bestaan, ze zijn er wel en laten hun voetafdruk achter in de kunsten. Hier komt de kracht van het maken van kunst heel dichtbij.

We Sell Reality, Powerplay – Deals All Over (2021)

Het belang van vertegenwoordiging en erbij willen horen
Door middel van hun projecten produceren We Sell Reality alternatieve kennis en een originele manier om naar de wereld te kijken. Hun kunstpraktijken kunnen worden gezien als een creatieve en creatieve strategie van politiek verzet tegen het migratiebeleid. Ze zijn een goed voorbeeld van hoe kunstpraktijken gemarginaliseerde groepen in de samenleving mogelijkheden bieden om zich politiek uit te drukken. Door de nadruk te leggen op hun persoonlijke kwaliteiten via creatieve uitingen, worden de menselijke aspecten van de gestigmatiseerde migranten tegengegaan. Deze praktijken bevestigen hoe menselijk, waardevol, waardig, en bestempelen hen als kunstenaar in plaats van de nadruk te leggen op hun burgerschapsstatus in relatie tot de staat. Deze transformatie van het kijken naar en het bestempelen van migranten heeft een grote invloed op de constructie van hun identiteit en hun gevoel erbij te horen binnen een maatschappij die gebaseerd is op erbij horen en buitensluiten.

We Sell Reality x Framer Framed
Juist gedurende de corona-pandemie, waarin uitsluiting van gemarginaliseerde groepen steeds duidelijker en scherper wordt, heet Framer Framed We Sell Reality van harte welkom. Hoewel uitsluitende discoursen over gedwongen en ongedocumenteerde migratie in Nederland ervoor zorgen dat ongedocumenteerden zich niet welkom voelen, is Framer Framed ervan overtuigd dat het ondersteunen van kunstpraktijken door lokale, in de stad gevestigde instellingen kan bijdragen aan de constructie van saamhorigheid onder gemarginaliseerde en omstreden groepen in de samenleving.Framer Framed erkent daarmee hoe het alledaagse leven en artistieke praktijken kunnen bijdragen aan de constructie van een gevoel ergens thuis horen en saamhorigheid in de stad. Door kunst te maken en te socialiseren binnen het collectief, hebben de leden het gevoel dat ze bij elkaar horen. Emotionele en informele noties van burgerschap en erbij horen kunnen zich op lokaal niveau ontvouwen. Hun verzet en bewustzijn van hun situatie, door te vechten voor hun rechten als mens door middel van hun praktijken, dragen bij aan de opbouw van een gevoel van saamhorigheid binnen een uitsluitende samenleving. De samenwerking tussen Framer Framed en We Sell Reality is daarom een mooi voorbeeld van hoe lokale instellingen de empowerment van gemarginaliseerde groepen kunnen ondersteunen.

De huidige tentoonstelling: Powerplay – Deals All Over
In de huidige tentoonstelling Powerplay – Deals All Over (2021) van We Sell Reality heeft het collectief deals die de EU sluit om vluchtelingen buiten te houden, gevisualiseerd in de vorm van speelgoed voor kinderen. Powerplay – Deals All Over is een kleurrijke installatie over de systematische uitsluiting van vluchtelingen uit Europa, in de vorm van een speelgoedwinkel voor kinderen. Als je de ruimte binnenkomt, waan je je in een kinderparadijs. Maar als je verder kijkt dan deze gedurfde buitenkant en je verdiept in de onderliggende verhalen, zie je een andere kant. Achter het politieke gordijn worden deals gesloten om ervoor te zorgen dat er minder vluchtelingen naar Europa komen. Deze installatie roept vragen op over wie de winnaars zijn en wat er te winnen valt. Het verlies is duidelijk. Mensen die hun huizen moeten ontvluchten vanwege oorlog en geweld worden weer eens buitenspel gezet.

We Sell Reality is al meer dan een jaar bezig met de voorbereidingen voor deze tentoonstelling. De installatie is gelaagd en behandelt veel verschillende EU-deals en omvat een verscheidenheid aan speelgoed. Leden van het collectief presenteren boeken voor kinderen over de deal met Mali en de deal met Soedan, kleine iglo-tenten met prints van vluchtelingenkamp Moira, een serie poppen genaamd ‘We Are No Puppets’ en houten auto’s, boten en vliegtuigen over de ’terugduwdeals’ aan de Middellandse Zee. Elke vrijdag, zaterdag en zondag zullen leden van het collectief aanwezig zijn in de speelgoedwinkel om de bezoekers binnen te leiden in een wereld die niet zo ver weg is als men denkt. Integendeel, dit is de wereld waar je over leest en spreekt.

We zijn nog steeds hier.

De tentoonstelling Power Play – Deals All Over is bij Framer Framed te zien tussen 9 oktober en 3 december, 2021. Gratis entree.