Over het werk van Bert Scholten resident in Werkplaats Molenwijk

Bert Scholten in Werkplaats Molenwijk. Foto: Margot van Ruitenbeek / Framer Framed

Over het werk van Bert Scholten resident in Werkplaats Molenwijk

De huidige resident van Werkplaats Molenwijk, Bert Scholten, zal de uitkomsten van zijn verblijf op Werkplaats Molenwijk delen door middel van een tentoonstelling genaamd GEEF tussen 12 december en 23 januari 2022. Petra Parčetić van Framer Framed ging met hem in gesprek om zijn werk beter te leren kennen.

Door Petra Parčetić
November 2021

Balkonconcerten van Bert Scholten in Werkplaats Molenwijk. Foto: Margot van Ruitenbeek / Framer Framed

Bert Scholten is een kunstenaar wiens werkterrein varieert van muziek tot beeldende kunst. Zijn belangrijkste focus is het verkennen van Nederlandse volksverhalen en gebruiken. Hij verdiept zich in heidense gewoonten met een herkomst uit het noorden van Nederland. Tijdens zijn verblijf in Molenwijk onderzocht Bert de traditionele elementen van oud-Nederlandse gebruiken van overdracht, bijvoorbeeld door het verhalende vermogen van de koekplank. Zijn werkpraktijk in de Molenwijk had heel verschillende uitingen: een traditionele workshop koekjes bakken met een koekplank, het ten gehore brengen van zijn nieuw uitgebrachte muziek vanaf verschillende balkons, en het vormgeven van een residentie-studio met zijn uitgestalde verzameling koekplanken, op thema geordend.

Naast tal van optredens, lezingen en residenties – waaronder de Rijksakademie in Amsterdam (2018-2019), Worm/Klangendum studio in Rotterdam (2018), Villa Waldberta in München (2014) – is een van Scholten’s meest recente werken een in eigen beheer uitgebracht muzikaal album genaamd Physical Biographies. Het album, dat ook als LP is uitgebracht, is geïnspireerd op de volksverhalen die Bert aan het onderzoeken en hervormen is. Zijn kennismaking met muziek binnen de (beeldende) kunst begon tijdens zijn studententijd toen hij samen met zijn klasgenoten, met wie hij in een band zou optreden, de mogelijkheden van meerdere series verkende.

Het werk van Bert is opvallend, omdat zijn maakproces niet alleen artistiek werk omvat, maar ook betrokkenheid bij geschiedenis toont. Het heeft elementen van antropologie en historisch onderzoek. Zodoende is Scholten’s manier van werken divers en breed, met een stevige theoretische basis. De betekenis van zijn oeuvre ligt in de mogelijkheid te reflecteren op hedendaagse maatschappelijke processen met behulp van historische referenties die te vinden zijn in de verhalen, gebruiken en rituelen. Op deze manier slaagt onze Molenwijkse resident erin de elementen van traditie, die in tegenwoordig vaak worden verwaarloosd of vergeten, in een hedendaags kader te plaatsen. Bovendien bewijst zijn hernieuwde interpretatie van elementen uit de Nederlandse traditie dat wijdverbreide ideeën over een gebrek aan rijkdom binnen de Nederlandse folklore niet juist is. Verder laat zijn werkwijze een veelzijdigheid zien, gevuld met een overvloed aan elementen die ook bijdragen aan het karakter van de Nederlandse cultuur en het collectieve geheugen.

Bert Scholten in Werkplaats Molenwijk. Foto: Ella Fengler / Framer Framed

Naast onderzoek naar het veranderende karakter van traditie door de tijd heen, werkt Scholten ook met de ruimtelijke dimensie van veranderingen. Zo past hij de teksten van zijn (muzikale) optredens aan, afhankelijk van de plaats. Dit geeft oude traditionele verhalen en rituelen een nieuw kader, die de fluïditeit van cultuur laat zien. Daarbij ook de veranderlijkheid door een werkelijke verbinding met mensen en de omgeving aan te gaan.

Geven en Delen
Een ander belangrijk onderdeel van Berts kritisch onderzoek naar nationale folklore is het concept en de betekenis van geven en delen. Wanneer we vanuit een breder perspectief kijken, is delen een van de belangrijkste factoren bij het vormen en behouden van traditie, net zoals we dat bij mondelinge geschiedenisoverdracht zien. Scholten verkent manieren van delen echter via de gewoonten en rituelen die sterk in de traditie zijn verweven.

Eén van de werken die vooral gericht was op delen, was zijn workshop in Molenwijk, waar onder meer traditionele Nederlandse houten mallen werden gebruikt om koekjes te maken die daarna werden gedeeld. In dit proces is de cultuur van wederkerigheid opnieuw bezocht en gevormd door Berts innovatieve manieren om deze te beoefenen en te combineren met de hedendaagse cultuur.

Door – soms obscure – traditionele gebruiken van de Nederlandse folklore nieuw leven in te blazen met zowel visuele als verhalende vormen, herwaardeert het werk van Bert Scholten denkbeelden over traditie en waarden van de (Noord-) Nederlandse cultuur en voegt hij er een maatschappelijke betekenis aan toe.