Koštana Banović
Het werk van Koštana Banović bestaat uit tekeningen, performances en video. In al haar werk spelen rituelen een hoofdrol. Ritueel zijn voor haar bij uitstek het medium om de afstand tussen het Zelf en de Ander, die in haar werk figureren, te verkleinen.
In de jaren negentig greep Koštana Banović terug op een ritueel uit haar geboorteland: 41 witte bonen. Het betreft een oud Roma-ritueel uit de Balkan, waarbij witte bonen (na een worp) als een ‘orakel’ gelezen worden. In de installaties die zij maakte en waar een performance (het ritueel) plaatsvond, plaatste zij bonen voor het publiek. Daardoor werd zij in staat gesteld om persoonlijke verhalen te verzamelen. Dit ritueel, dit spel, noemde zij Droomjagers. Het werd in verschillende kunstruimtes uitgevoerd, o.a. in het Museum voor Moderne Kunst in Arnhem en in de openbare ruimte, o.a. bij de Markt van Morgen, een project van Jeanne van Heeswijk en Freehouse in Rotterdam.
Ook haar latere werk werd gevoed door een fascinatie voor rituelen: steeds weer bekijk zij hoe oude rituelen zich handhaven in snel veranderende samenlevingen, in een dynamiek van stug vasthouden aan traditionele vormen enerzijds en aanpassing aan een veranderende omgeving anderzijds. Hoewel haar werk dicht in de buurt komt van een onderzoek dat vergeleken kan worden met visuele antropologie, is zij uiteindelijk minder geïnteresseerd in een wetenschappelijke benadering op zoek naar diepere betekenislagen van rituelen. Als kunstenares met een achtergrond in performances ziet zij het inzetten van en deelnemen aan rituelen primair als een manier van communiceren met ‘de Ander’waarbij zij er bewust voor kiest om de ontmoetingen op niet-objectieve wijze vast te leggen of te registreren. Het eindresultaat bestaat uit hybride videowerken, waarin documentaire aspecten, fictie, het persoonlijke en het experimentele met elkaar vermengd worden.
Vanuit haar persoonlijke geschiedenis is zij altijd geïntrigreerd door de manier waarop de ‘andere anderen’ met hun cultuur en tradities omgaan in de nieuwe maatschappijen waar zij zich na migratie vestigen, afgewezen worden en veelal gedwongen worden tot verandering. Zij verbleef als artist in residence ondermeer in Cuba, Senegal, Angola, Brazilië en Curaçao.
Haar films worden vertoond op (inter)nationale filmfestivals en in kunstruimtes, zoals SMART Project Space in Amsterdam, de Balie in Amsterdam, Centraal Museum in Utrecht, Valkhof Museum in Nijmegen en Afrika Museum in Berg en Dal. May I Enter (2010), haar laatste film, is geselecteerd voor het International Film Festival South Africa 2010 en het Nederlands Filmfestival in Utrecht, voor antropologische filmfestivals zoals Worldfilm Festival 2010 in Tartu (Estland) en Ethnocineca Film Festival in Wenen (Oostenrijk) en voor internationale vrouwenfilmfestivals zoals Samsung Women’s International Film Festival in Chennai (India) en International Women Film Festival MISMEBINGA in Yaoundé (Cameron). Op het Festival de Cine de Granada in Los Angeles (VS) heeft de film de Award for the Category Photography gekregen.
Naast video’s en performances ontwikkel zij regelmatig interdisciplinaire projecten waarin ontmoetingen en uitwisselingen een belangrijke rol spelen. Voor haar mijn project Jij en ik en de Tuin uit 2010 gingen deskundigen, kunstenaars van verschillende disciplines, hoveniers, tapijtverkopers en publiek met elkaar in gesprek, op zoek naar nieuwe betekenissen van het verschijnsel ’tuin’.
Op dit moment werkt Koštana Banović aan videomateriaal uit Curaçao, waar zij in de zomer van 2010 op uitnodiging van het Instituto Buena Bista een onderzoek deed naar Afro-Caribische religieuze vormen op het eiland.
