Iratxe Jaio en Klaas van Gorkum, 'Kepala Batu / Hoofd van steen' (2012), commisioned by Framer Framed. Foto: Rogier Fokke Video: Onthulling Monument Indie Nederland
De statige Apollolaan in Amsterdam-Zuid heeft twee monumenten. Het ene uit 1954 herdenkt de slachtoffers van de nazi-‐terreur en is een monument dat jaarlijks op 4 mei veel belangstellenden trekt door de stijlvolle herdenking en de bekende Nederlanders die spreken. Het andere monument is sinds de onthulling in 1935 een splijtzwam. De ruim 4 meter hoge vrouwenfiguur onder een enorme zonneboog, aan de sokkel een royale vijver en aan weerszijden een leeuw met de wapenschilden van Batavia en Amsterdam, is de gemeente Amsterdam nog steeds tot last. Het is het Indië Nederland monument en moet de vele herinneringen verbeelden aan ons koloniaal verleden, ook aan de wapenfeiten van generaal Van Heutsz. In 2001 besluit Stadsdeel Zuid dat het monument geen ereteken meer is voor Van Heutsz. Het wordt onder de nieuwe naam Monument Indië Nederland een herinneringsteken voor de relatie tussen Nederland en Indië tijdens de koloniale periode. Het monument wordt gerenoveerd, de jaartallen juni 1596, 17 augustus 1945 en 27 december 1949 worden toegevoegd en nieuwe kunst wordt aan het monument verbonden. Sindsdien is het monument weer de favoriete hang –en eetplek van de leerlingen van het Amsterdams Lyceum.
Maar ondertussen dreigt er een situatie te ontstaan dat niemand meer weet wat dat gevaarte op de Apollolaan eigenlijk voorstelt en ergo dat Nederland ooit eeuwenlang verbonden was met Indonesië. En dat terwijl er in de afgelopen jaren een aantal interessante jubilea hebben plaatsgevonden. Zo was het in 2010 150 jaar geleden dat de Max Havelaar van Multatuli verscheen, was het toen 65 jaar geleden was dat op 17 augustus 1945 de Republik Indonesia werd geproclameerd – iets dat Nederland overigens pas in 2005 – 60 jaar na dato – erkende. In 2010 was het bovendien 65 jaar geleden dat op 15 augustus 1945 Japan capituleerde, waarmee een formeel einde kwam aan de Japanse bezetting van Nederlands Indië. Het betekende het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog wereldwijd. In december 2011 bood ambassadeur Tjeerd de Zwaan officiële excuses aan voor het bloedbad in Rawagade dat Nederlandse soldaten tijdens de politionele acties aanrichtten. Op 27 februari jongstleden werd de Slag om de Javazee herdacht in Den Haag. Onder commando van kapitein Karel Doorman trachtte de Nederlandse marine in 1942 de invasie van het Japanse leger van Nederlands Indië te voorkomen. Ten slotte is onlangs het rapport over de misdaden van het Nederlandse leger op Zuid-Celebes uit 1954 opgedoken. Dit rapport, dat verhaalt van de standrechtelijke excecuties van 3000 Indonesiërs, was voorheen nooit openbaar gemaakt.
Video door: Iratxe Jaio and Klaas van Gorkum
Hacking History, 5 mei 2012
Een ‘hack’ is nu vooral bekend als software activisme, maar verwijst oorspronkelijk naar de wasknijper aan de broekspijp van een fietser (zonder kettingskast): een ingreep in het ontwerp van een ander, om een beter resultaat te krijgen. Het Nederland Indie monument, of Van Heutszmonument, is in ontwerp etatisch: een monument om met militaire voertuigen en vakken met mensen te herdenken. Dat oude monumentalisme is dood, zeker op deze plek. Met het programma Hacking History gaat Framer Framed in samenwerking met kunstenaars en sprekers opzoek naar een nieuw gebruik van de plek, een verbetering van het oude ontwerp.
Op 5 mei 2012 organiseert Framer Framed in samen werking met Amsterdam Comite 4 & 5 mei en kunstenaars Iratxe Jaio and Klaas van Gorkum een omloop om het monument en een diner in het Amsterdam Lyceum, dat uitkijkt op het monument. Een diner voor 80 genodigden (academici, kunstenaars, Indische gemeenschap en buurtbewoners), als eerste gesprek over mogelijke hacks voor het monument. Wat betekent het monument? Wat zou het kunnen betekenen? Hoe ziet haar toekomst er uit?
Netwerk
